Jak zrozumieć oznaczenia na opakowaniach?
Gluten free, vegan, fair trade, bio, organic… To tylko niektóre oznaczenia, jakie możesz dostrzec na towarach ze “zdrowych” półek. Najczęściej można je spotkać pod postacią małych znaczków, które informują o pochodzeniu, składzie, sposobie produkcji towaru. W tym wpisie dowiesz się, jak czytać te symbole i co kryje się za każdym z nich.
- Gluten free – produkt wolny od glutenu
Jest to symbol bardzo często umieszczany na opakowaniach i przedstawia przekreślony kłos. Jest on umieszczany na produktach nie zawierających w składzie glutenu. No ale czym jest ten nieszczęsny gluten? Jest to rodzaj białka, znajdujący się w niektórych ziarnach zbóż, np. w pszenicy. To on sprawia, że chleb ma “gąbczastą” strukturę. Jeśli kiedykolwiek jadłeś pieczywo bezglutenowe, to mogłeś zauważyć, że nie było ono tak jędrne i sprężyste jak tradycyjna wersja.
Po co zatem robić produkty, które go nie zawierają? Czy sprawia to, że są zdrowsze? Nie. Tylko niewielka część ludzi słabo toleruje gluten, ma na niego alergię, bądź choruje na celiakię (bardzo silną nietolerancję glutenu). Te osoby powinny unikać spożywania glutenu, ale dla reszty jest on całkowicie bezpieczny. Wykluczanie go z diety bez powodu może mieć negatywny wpływ na zdrowie, ponieważ wiele zdrowych produktów zawiera gluten.
Gdzie znajdziemy to oznaczenie najczęściej? Na opakowaniach płatków czy chrupków kukurydzianych, makaronach zrobionych ze strączków, produktach skrobiowych jak np. budyń i kisiel, ale też na wielu innych towarach, które zostały specjalnie wyprodukowane dla osób nietolerujących glutenu. Oznaczenie jest często spotykane też na produktach bardzo oczywistych, np. lizakach zrobionych z samego cukru, gdzie naturalnie gluten nie ma prawa występować. Producenci umieszczają takie znaczki w celach marketingowych, ponieważ kojarzą się one ze zdrową żywnością.
- Vegan/Vegetarian – produkt odpowiedni dla wegan/wegetarian
Produkty wegańskie i wegetariańskie oznaczone są literką “v”, zazwyczaj w kolorze zielonym, na żółtym tle. Oznacza to, że nie zawierają one mięsa i jego pochodnych (np. żelatyna, szelak) lub są całkowicie pozbawione produktów odzwierzęcych (mleko, jajka, ser itd.) Jest to ogromne ułatwienie dla osób na dietach wegetariańskich, ponieważ można wtedy sięgnąć po taki produkt, nie martwiąc się o analizę składu. Czy wszystkie produkty odpowiednie dla tej grupy konsumentów mają takie oznaczenia? Nie. Czasem widzimy skład w 100% wegański, jednak znaczka brak. Nie znaczy to, że taka osoba nie może go zjeść. Nie wszystkim producentom zależy na oznaczaniu produktów w ten sposób.
Czy produkty wegańskie są zdrowsze niż te niewegańskie? Też nie. Jest wiele składników pochodzenia roślinnego, które szkodzą naszemu zdrowiu (np. olej palmowy, który budzi wiele kontrowersji). Ludzie sięgają po te produkty ze względu na alergie pokarmowe, przekonania, czasem chcę się po prostu zdrowiej odżywiać. Grunt to wybierać jak najmniej przetworzone, bogate w witaminy i minerały towary.
- Fair Trade – produkt pochodzący ze sprawiedliwego handlu
Kolory symbolu Fair Trade to czarny, niebieski i zielony. Przedstawia on abstrakcyjny symbol, w którym można dostrzec człowieka unoszącego prawą rękę do góry. Organizacja powstała po to, by wspierać drobnych przedsiębiorców i pracowników, wytwarzających produkty lub surowce, poprzez dążenie do poprawy warunków pracy i ustalanie standardów sprawiedliwych ofert cenowych. Standardy , jakich muszą przestrzegać firmy, by dostać oznaczenie na konkretnych produktach są dostępne na stronie Fair Trade https://www.fairtrade.org.pl/fairtrade/standardy-fairtrade/
Oznaczenie ma zatem na celu informować konsumenta, że produkt został stworzony w etycznych warunkach, a pracodawca przestrzegał praw pracowniczych. Inicjatywa wspiera zrównoważony rozwój gospodarki.
- Eko (bio, organic) – produkt ekologiczny
Produkty oznaczone zielonym prostokątnym logo z europejskimi gwiazdami tworzącymi kształt liścia, to produkty pochodzące z rolnictwa ekologicznego. Oznacza to, że do ich wyrobu wykorzystano metody, które są zgodne z ekologicznymi normami Unii Europejskiej.
Czy to oznacza, że te produkty są zdrowsze niż zwykłe? Niekoniecznie. Chociaż taka żywność będzie pozbawiona antybiotyków i GMO, nadal może ona być wysoko przetworzona. Oznaczenie informuje wyłącznie o metodzie produkcji surowców wykorzystanych do stworzenia towaru. Oczywiście nadal warto kupować takie produkty, ponieważ w ten sposób wspieramy zrównoważone rolnictwo i dbamy o dobro planety.
A czym różni się etykietka “eko” od “bio” czy “organic”? W praktyce różnic nie ma, więc słowa te używane są zamiennie.
- Lactose free – produkt bez laktozy
Laktoza to cukier mlekowy, który jest składnikiem mleka ssaków. Symbol często używany do oznaczania produktów bez laktozy, to przekreślona butelka mleka. Dlaczego takie oznaczenie się pojawia? Wielu ludzi ma choćby łagodną nietolerancję laktozy. Jest ona spowodowana niedoborem enzymu, który ją trawi (laktaza). Spożycie produktu mlecznego, gdy ma się taką przypadłość skutkuje silnym bólem brzucha i innymi nieprzyjemnymi dolegliwościami.
Istnieją produkty zrobione z mleka odzwierzęcego, które nie zawierają laktozy, ponieważ zostały odpowiednio zmodyfikowane, natomiast roślinne substytuty produktów mlecznych są naturalnie pozbawione laktozy.
- Raw – produkt surowy
Oznacza to, że produkt nie został poddany obróbce cieplnej, która często pozbawia różnych produktów wartości odżywczych. Nie ma oficjalnych regulacji i symbolu, a napis możemy spotkać często na batonikach owocowo-orzechowych i innych tego typu przekąskach. Są również restauracje oferujące jedzenie raw vegan, czyli pozbawioną smażenia, pieczenia, gotowania – wszystko jest surowe.
Podsumowanie
Jak widzisz, oznaczeń jest sporo i bez odpowiedniej wiedzy łatwo się w tym wszystkim pogubić. Producenci często umieszczają podobne symbole na opakowaniach w celu przyciągnięcia uwagi. Najlepszym rozwiązaniem jest czytanie etykiet, szukanie dodatkowych informacji o składnikach i ciągłe pogłębianie wiedzy o żywności.